Dự án đường sắt cao tốc HS2 của Anh, được khởi động từ năm 2012, hiện đang đối mặt với chi phí tăng vọt và quản lý kém, khiến nó trở thành một trong những dự án đường sắt đắt đỏ nhất thế giới. Ban đầu, HS2 được thiết kế để kết nối London với các thành phố lớn ở miền Bắc nước Anh, nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế cho các khu vực hậu công nghiệp, nhưng giờ đây, chi phí và tiến độ đã vượt xa dự tính ban đầu.

HS2 có chi phí khoảng 58,4 đến 70 tỉ USD cho giai đoạn đầu nối London và Birmingham, tức là 416 triệu USD mỗi dặm, mức giá cao nhất trên thế giới. Để so sánh, các dự án tương tự ở châu Âu có chi phí thấp hơn nhiều, như tuyến TGV Tours-Bordeaux ở Pháp chỉ mất khoảng 32-40 triệu USD mỗi dặm, mặc dù tuyến này chủ yếu đi qua các vùng nông thôn ít dân cư.

Dự án đường sắt cao tốc ở Trung Quốc và Nhật Bản, dù xuyên qua các thành phố đông đúc, cũng tốn ít hơn nhiều, với mức giá khoảng 80 triệu USD mỗi dặm cho tuyến Jakarta-Bandung ở Indonesia.

Một trong những lý do chính khiến HS2 trở thành dự án tốn kém là các yếu tố địa phương, như mức độ mật độ dân số cao và các quy định bảo vệ môi trường nghiêm ngặt tại Anh.

Việc phải xin phép xây dựng, cùng với các yêu cầu về môi trường, đã làm chậm tiến độ và tăng chi phí, như việc xây dựng một "khu nhà cho dơi" dài 1 km ở Buckinghamshire với chi phí gần 130 triệu USD để đảm bảo rằng đường sắt không ảnh hưởng đến loài dơi, mặc dù không có bằng chứng cho thấy các loài này bị ảnh hưởng bởi tàu cao tốc.

Hệ thống quản lý kém cũng là một yếu tố khiến chi phí tăng vọt. Kể từ khi bắt đầu, HS2 đã trải qua sự thay đổi lãnh đạo liên tục với 5 giám đốc điều hành và 7 chủ tịch, cùng với 6 thủ tướng, 8 bộ trưởng tài chính và 9 bộ trưởng giao thông trong suốt quá trình triển khai. Việc thay đổi lãnh đạo và chính sách liên tục đã khiến dự án thiếu tính ổn định, và công tác quản lý và giám sát yếu kém đã góp phần làm cho chi phí đội lên.

Ngoài ra, việc phải xây dựng tuyến đường trong các khu vực đồi núi và các khu vực có giá trị sinh thái cao đã dẫn đến chi phí phát sinh lớn, với hơn 50 km đường hầm và 130 cây cầu. Cụ thể, việc xây dựng trong đường hầm tốn gấp 10 lần so với xây dựng trên mặt đất, một yếu tố làm cho HS2 trở nên đắt đỏ hơn các dự án tương tự ở châu Âu. Một trong những công trình lớn của HS2 là cầu Colne Valley, dài hơn 3 km, bắc qua các hồ và suối ở tây bắc London, cùng với các nhà ga hiện đại được dự định xây dựng tại London Euston, Old Oak Common, Sân bay Birmingham và Curzon Street ở Birmingham.

Mặc dù vậy, sự ủng hộ của công chúng đối với dự án đang suy giảm, đặc biệt là khi chi phí liên tục tăng và nhiều phần của dự án bị cắt giảm. Vào năm 2021, nhánh phía Đông của tuyến đường đã bị cắt bỏ, theo sau đó là phần Crewe-Manchester vào năm 2022, và gần đây vào năm 2023, chính phủ Anh quyết định hủy bỏ toàn bộ các tuyến HS2 phía Bắc Birmingham, động thái này khiến chi phí đã chi lên đến 2,6 tỉ USD phải bị hủy bỏ.

Trong khi các nhà quản lý dự án vẫn bảo vệ HS2, cho rằng dự án sẽ giúp kết nối các khu vực miền Bắc Anh và tạo ra động lực phát triển kinh tế cho các khu vực hậu công nghiệp, các chuyên gia lại cảnh báo rằng kế hoạch hiện tại có thể gây ra giảm năng lực đường sắt và tăng giá vé, điều này có thể khiến nhiều người quay lại sử dụng ô tô hoặc tàu bay ngắn, thay vì sử dụng tàu cao tốc.

Dù HS2 có thể tạo ra những thành tựu kỹ thuật đáng chú ý, như các nhà ga được thiết kế theo phong cách "nhà thờ" và các giải pháp kỹ thuật tiên tiến, nhưng chi phí ngày càng leo thang và khả năng hoàn thành đúng tiến độ của dự án đang trở nên mờ mịt. Những bất cập trong quản lý và thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan chính phủ đã làm cho HS2 trở thành một ví dụ điển hình cho sự kém hiệu quả trong các dự án cơ sở hạ tầng lớn của Anh.

HS2 cũng làm nổi bật một vấn đề lớn của Anh: sự phụ thuộc quá mức vào London và thiếu đầu tư hợp lý cho các vùng miền khác. Mặc dù chính phủ ban đầu hứa hẹn rằng dự án sẽ giúp giảm sự chênh lệch giữa các vùng, nhưng khi chi phí tăng lên và nhiều phần của tuyến đường bị cắt giảm, những lợi ích này dường như không còn rõ ràng.

Với tình hình hiện tại, nhiều người lo ngại rằng HS2 trong hình thức cắt xén hiện tại sẽ không mang lại lợi ích kinh tế lâu dài mà nó hứa hẹn. Những ai ủng hộ dự án tin rằng việc hoàn thành toàn bộ tuyến đường, bao gồm các nhánh phía Bắc, sẽ mang lại lợi ích lớn hơn, đặc biệt là cho các thành phố miền Bắc nước Anh. Tuy nhiên, trong bối cảnh ngân sách quốc gia đang gặp khó khăn và chi phí tiếp tục leo thang, HS2 đang dần trở thành một dự án có giá trị không rõ ràng và không khả thi về mặt tài chính.

Mặc dù HS2 mang lại những kỳ vọng lớn về phát triển kinh tế và kết nối các thành phố lớn của Anh, nhưng với chi phí quá cao và nhiều vấn đề trong quá trình triển khai, dự án đang phải đối mặt với sự chỉ trích mạnh mẽ về tính khả thi và hiệu quả của nó.

Nguồn CNN - Nhipcaudautu