Theo các nhà phân tích và chuyên gia trong ngành, giá cà phê có khả năng sẽ tiếp tục biến động cho đến cuối năm 2024 do thời tiết xấu, tình trạng thiếu hụt vận chuyển và các quy định chặt chẽ hơn về môi trường. Tuy giá được kỳ vọng sẽ giảm vào năm sau, nhưng biến đổi khí hậu và các yếu tố khác có thể khiến giá tăng cao hơn trong dài hạn.

Giá cà phê đã tăng vọt trong những tháng gần đây, với giá tương lai cà phê robusta tại London đạt mức cao kỷ lục vào tháng 7. Robusta tiếp tục được giao dịch ở mức trên 4.000 USD/tấn, trong khi giá tương lai cà phê arabica tại New York đang ở mức trên 2 USD/pound (453,6 gram) trong tháng này.

Ông Kosuke Nakamura, Giám đốc nhập khẩu tại UCC Ueshima Coffee của Nhật Bản cho biết: "Trước đây chúng tôi nghĩ giá 2.000 USD cho cà phê robusta đã là cao rồi. Mức giá này ở thời điểm một hai năm trước thật không tưởng."

Giá cao phản ánh một loạt các yếu tố. Sản lượng cà phê tại Việt Nam, quốc gia sản xuất lớn thứ hai thế giới đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi El Nino vào năm ngoái. Ông Carlos Mera, Giám đốc Nghiên cứu thị trường hàng hóa nông nghiệp tại Rabobank, cho biết sản lượng của Việt Nam chỉ giảm dưới kỳ vọng khoảng 5%. Nhưng sau nhiều vụ thất thu ở Brazil trong những năm trước, lượng hàng tồn kho hiện ở mức thấp.

Sự chậm trễ trong vận chuyển đã tạo thêm một yếu tố bất ổn khác. Các vấn đề về vận chuyển đã trở nên phổ biến do thay đổi tuyến đường vì bất ổn địa chính trị ở Biển Đỏ trong bối cảnh chiến tranh ở Trung Đông.

Bên cạnh đó Quy định về phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR) ngày càng siết chặt, nhằm đảm bảo rằng các sản phẩm không góp phần gây ra tình trạng phá rừng hoặc suy thoái rừng. Các công ty muốn đảm bảo đủ nguồn cung sẽ dẫn đến nhu cầu lớn về việc tích trữ hàng tồn kho", ông Mera cho biết.

Tất cả những yếu tố này đã góp phần làm cho giá cà phê tăng cao. "Chúng tôi dự kiến ​​giá sẽ vẫn biến động vào năm 2024", ông Mera cho biết, trước khi giảm xuống vào năm 2025 do vụ thu hoạch tốt ở Brazil.

Giá cà phê tương lai duy trì ở mức cao. Ảnh: Nikkei Asia.

Ông Charles Hart, nhà phân tích hàng hóa cấp cao tại BMI, cho biết hiện tượng thời tiết La Nina hướng nhằm mùa thu hoạch của Việt Nam vào cuối năm có thể dẫn đến lượng mưa nhiều hơn sau hạn hán do El Nino gây ra, và đóng vai trò là dấu hiệu tích cực cho thị trường.

Ông Taisuke Horie, một nhà giao dịch cà phê tại công ty Nhật Bản Marubeni, cho biết thị trường sẽ tự điều chỉnh giá. 

"Nhu cầu tập trung vào một loại hạt cà phê giá rẻ cụ thể... chứ không hướng đến những loại đắt tiền", ông Horie cho biết. Một số người mua lớn đã chuyển sang cà phê robusta, loại thường rẻ hơn arabica, kể từ năm 2021, khi nguồn cung của Brazil bị ảnh hưởng nặng nề bởi sương giá và giá chung tăng vọt trong thời kỳ đại dịch. Mặc dù Brazil có vụ thu hoạch arabica bội thu trong năm nay, nhưng người mua vẫn chưa hoàn toàn chuyển trở lại arabica, ông cho biết.

Điều này dẫn đến giá robusta cao hơn arabica của Brazil trong một số trường hợp. Trong khi giá arabica trước đây thường quyết định giá thị trường cà phê, thì cuộc chạy đua giành hạt cà phê rẻ hơn hiện nay khiến robusta trở thành nhân tố điều hướng giá, ông Horie cho biết.

Mặc dù giá cả cuối cùng có thể giảm từ mức cao hiện tại, nhưng các yếu tố có thể khiến giá cà phê vẫn đắt hơn trước đây. Một là biến đổi khí hậu. Các sự kiện thời tiết khắc nghiệt hơn có thể làm biến đổi mùa vụ sản xuất cà phê thế giới và do đó, làm tăng biến động giá.

Top 5 nước sản xuất cà phê trên thế giới. Ảnh: Nikkei Asia.

Tác động này đã được cảm nhận ở Tây Nguyên, Việt Nam. Bà Uyên Lê, một chuyên gia kỹ thuật tại Bosgaurus Coffee Roasters, cho rằng sự thay đổi về kích thước hạt cà phê là do lượng mưa không đều. Năm nay lượng mưa ít hơn, ít thường xuyên hơn, khiến cây cà phê Việt Nam chỉ cho ra hạt lớn ở một số nơi và hạt nhỏ ở những nơi khác.

Mưa không thể đoán trước chỉ là điều khiến nhiều nông dân đau đầu, vì họ phải quyết định khi nào thu hoạch và cách phân loại các loại hạt khác nhau. Theo bà Uyên, khi nhiệt độ toàn cầu tăng, năng suất giảm và côn trùng đi kèm với thời tiết nóng hơn buộc nông dân phải phun thuốc trừ sâu thường xuyên hơn.

"Nó sẽ khiến giá cà phê tăng vọt. Đó là điều tôi lo sợ", bà nói.

Theo ông Christian Bunn, một nhà khoa học tại Trung tâm Nông nghiệp Nhiệt đới Quốc tế, sản lượng cà phê robusta chịu ảnh hưởng lớn bởi độ ẩm và lượng mưa, trong khi sản lượng cà phê arabica phụ thuộc nhiều hơn vào sự thay đổi nhiệt độ.

Biến đổi khí hậu có thể dẫn đến chất lượng giảm, giá cả biến động nhiều hơn và sản lượng tăng trưởng chậm, ông Bunn cho biết. Mặc dù việc lai tạo có thể tăng sức bền của cà phê, nhưng phải mất nhiều năm và "có nguy cơ chúng ta đang thua trong cuộc đua chống lại biến đổi khí hậu", ông cho biết.

Điều kiện thời tiết không chỉ ảnh hưởng đến mùa màng mà còn ảnh hưởng đến người nông dân. Đảm bảo chất lượng nông sản là công việc đòi hỏi nhiều sức lao động. Với giá cả biến động và thu nhập không ổn định, việc đầu tư vào các loại cây trồng hoặc loại hình kinh doanh khác có thể trở nên hấp dẫn hơn, ông Bunn cho biết.

Ngoài ra, một số nông dân đang chuyển sang trồng cà phê đặc sản cao cấp.

Theo bà Uyên, nhiều nông dân có nhà máy muốn tham gia vào thị trường đặc sản. 
Những hoạt động này - nâng cao chuỗi giá trị và chuyển sang canh tác thân thiện với môi trường - khiến bà lạc quan hơn về lâu dài. "Khí hậu thay đổi", bà nói, "nhưng con người cũng đang thay đổi".

Một số người mua lo ngại về tác động của các quy định bảo vệ rừng như EUDR hoặc các yêu cầu tương tự trong tương lai sẽ khiến việc mở rộng các vùng canh tác mới trở nên khó khăn về mặt xã hội. "Nếu EUDR được áp dụng nghiêm ngặt, tôi nghĩ sẽ không có nhiều quốc gia sản xuất cà phê có thể tuân thủ ngay lập tức", ông Horie cho biết. Việc chứng minh một trang trại không góp phần vào nạn phá rừng sẽ rất khó khăn nếu không có dữ liệu, ngay cả khi trang trại đó không làm gì gây hại cho rừng.

Nguồn Nikkei Asia - Nhipcaudautu