Trong khi phần lớn các nước trên thế giới đang chìm trong cơn bão giá về năng lượng, lương thực và nhà ở thì tại Tây Âu - Thụy Sĩ đang chứng minh mình là hình mẫu điển hình về kiểm soát lạm phát tốt nhất thế giới. 

Năm 2022, lạm phát ở nước này đạt mức 3,5%, mức cao nhất trong 29 năm qua. Dù sao con số này vẫn được cho là thấp hơn nhiều so với các nền kinh tế lớn khác như Mỹ (9,1%), Vương quốc Anh (11,1 %) và khu vực đồng euro (10,6%). 

Làm thế nào mà một quốc gia nhỏ bé như Thụy Sĩ đạt được con số ấn tượng này? 

Quốc kỳ Thụy Sỹ (Nguồn: Bloomberg)

Chi phí sinh hoạt cao hơn các nước khác

Thụy Sĩ là một trong những quốc gia giàu có nhất trên thế giới với GDP bình quân đầu người vượt xa nhiều cường quốc trên thế giới như Nhật Bản, Mỹ hay Đức.

Đây cũng là nơi sinh sống của nhiều tỷ phú giàu có trên toàn cầu. Tài sản trung bình của mỗi người trưởng thành ở nước này đạt mức 696.604 USD (khoảng 16,5 tỷ đồng). Trong khi đó, thành phố Zurich và Geneva của Thụy Sĩ đứng vững trong số top 10 thành phố đắt đỏ nhất năm 2022.

Top 10 các thành phố có chi phí sống đắt đỏ nhất thế giới. Nguồn: Economist Intelligence unit 2022

Do vậy, công dân Thụy Sĩ thường ít bị ảnh hưởng bởi giá cả tăng lên vì họ có xu hướng chỉ chi tiêu một phần thu nhập của mình cho các nhu yếu phẩm như thực phẩm và chỗ ở (những mặt hàng đang lên giá mạnh trong thời kỳ lạm phát) so với các loại hàng hóa dịch vụ (chẳng hạn như các chuyến nghỉ dưỡng du lịch.

Ông Tobias Straumann, giáo sư Lịch sử Kinh tế tại Đại học Zurich thừa nhận: "Nhìn chung, người dân Thụy Sĩ khá giàu có nên khoản ngân sách chi tiêu cho lương thực tại các hộ gia đình của quốc gia này không lớn như các quốc gia khác”.

Sự ổn định của đồng Franc Thụy Sĩ

Đồng Franc của Thụy Sĩ đã không ngừng tăng về giá trị trong những năm qua: Năm 2008, một Franc Thụy Sĩ có trị giá khoảng 0,6 euro thì đến mùa hè năm 2022, nó đã lên mức 1 euro. Năm qua cũng chứng kiến loại tiền tệ này đã đạt ngang mức giá trị với đồng Euro và chiếm ưu thế trong cuộc cạnh tranh với đồng đô la của Mỹ.

Trong khi nhiều loại tiền tệ lao dốc so với đồng đô la Mỹ tăng giá vào năm 2022, đồng franc Thụy Sĩ vẫn ổn định trong bối cảnh biến động ở châu Âu. Nguồn: CNBC

Nhờ vào sự hỗ trợ mạnh mẽ từ dự trữ vàng, trái phiếu và tài sản tài chính đã giúp cho loại tiền tệ này bảo đảm được sự ổn định trong thời kỳ biến động và được coi là “nơi trú ẩn an toàn” cho các khoản đầu tư.

Sự “vượt mặt” của đồng Franc cũng có nghĩa là hàng hóa nhập khẩu vào Thụy Sỹ trở nên rẻ hơn, đặc biệt là từ các nước láng giềng EU, góp phần ổn định giá cả trong nước. Ngược lại, hàng năm Thụy Sỹ xuất khẩu gần 305 tỷ USD - phần lớn là hàng hóa và dịch vụ có giá trị cao như đồng hồ và dược phẩm cho nên ít bị ảnh hưởng bởi biến động giá cả so với hàng hóa sản xuất hàng loạt, có lợi nhuận thấp.

Giá cả của các loại hàng hóa được quy định chặt chẽ

Thụy Sỹ có thị trường điện độc quyền được quản lý chặt chẽ bởi Nhà nước. Các hộ gia đình tư nhân không thể tự do lựa chọn nhà cung cấp điện. Ngược lại, các nhà cung cấp phải định giá theo chi phí phát điện đã được quy định.

Không chỉ giá điện mà giá của các hàng hóa và dịch vụ khác cũng vậy. Trong số những sản phẩm được sử dụng để tính toán tỷ lệ lạm phát (bao gồm thực phẩm, nhà ở, vận tải), gần một phần ba chịu sự điều chỉnh giá của Chính phủ - điều mà không một quốc gia nào hiện nay ở châu Âu làm được.

Do người bán thường chỉ có thể điều chỉnh giá vào những thời điểm nhất định nên giá quy định ít bị ảnh hưởng bởi những biến động ngắn hạn của thị trường. Hơn nữa, các cơ quan quản lý thường có các tiêu chí định giá không không đi theo sự phát triển của thị trường và do cũng ít bị ảnh hưởng bởi sự biến động của thị trường.

Giá cả hàng hóa và dịch vụ được quy định chặt chẽ ở Thụy Sĩ khiến chúng ít bị ảnh hưởng bởi những biến động lớn hơn do thị trường định hướng. Nguồn: CNBC

Tăng thuế nhập khẩu nông sản

Nông sản tăng giá được xem là một trong nguyên nhân gia tăng lạm phát trên toàn cầu.Thụy Sỹ đã hạn chế điều này bằng việc tăng thuế nhập khẩu nông sản từ nước ngoài. Mức thuế trung bình đối với hàng nông sản nhập khẩu ở Thụy Sỹ vào khoảng 43%, trong khi ở EU, con số này chỉ nằm ở mức 12,5%.

Lạm phát trong giá thực phẩm tháng 12/2022. Nguồn: OECD

Mức thuế cao đối với một số mặt hàng nông sản nhập khẩu cũng có nghĩa là thực phẩm sản xuất trong nước, chẳng hạn như sữa và pho mát sẽ có giá ưu đãi hơn và ít bị ảnh hưởng bởi các biến động trên thị trường thực phẩm toàn cầu, đồng thời kích thích tiêu dùng các mặt hàng nội địa.

Tự chủ về năng lượng

Từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự tại Ukraine, vấn đề khủng hoảng năng lượng đã làm trầm trọng thêm tình hình lạm phát tại nhiều quốc gia. Trong khi các nước nội khối EU đang chật vật tìm nguồn cung thay thế thì Thụy Sỹ lại tỏ rõ sự tự chủ hơn trong vấn đề này. Là quốc gia có địa hình đồi núi với hơn 1.500 hồ, thủy điện đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng cho Thụy Sỹ và giúp nước này giảm phụ thuộc vào nhập khẩu dầu khí hơn so với một số nước láng giềng châu Âu. 

Năm 2021, 61,5% điện năng của đất nước được tạo ra từ thủy điện và gần 29% từ điện hạt nhân.

Ngoài ra, Các nhà cung cấp năng lượng tại Thụy Sỹ hiện nay đa phần thuộc sở hữu nhà nước - trong khi nhiều nước châu Âu đã chuyển sang tư nhân hóa. Nhờ mạng lưới an toàn tài chính và việc điều tiết chặt chẽ về giá cả từ Chính phủ đã giúp Thụy Sỹ tránh sự biến động cực đoan của thị trường.

Vào cuối năm ngoái, giá năng lượng ở Thụy Sĩ tăng với tốc độ 16,2% — thấp hơn so với mức các quốc gia lớn khác phải đối mặt như Đức (25%), Hà Lan (30%), Anh (52,3%) và Ý (64,7%). Cơ quan quản lý năng lượng của đất nước hiện dự kiến ​​giá sẽ tăng thêm 27% vào năm 2023 , với hóa đơn năng lượng trung bình của hộ gia đình lên tới 1.215 franc Thụy Sỹ ($1.238).

Không có gì là hoàn hảo

Những điều kể trên không có nghĩa là người tiêu dùng Thụy Sỹ hoàn toàn miễn nhiễm với những làn sóng tăng giá trên thế giới. Giá thuê nhà và giá của một số loại thực phẩm tăng đang là vấn đề chung của nhiều người dân địa phương tại nước này, đặc biệt là đối với người nghèo.

Tuy nhiên, Ngân hàng Quốc gia Thụy Sỹ cho biết vào cuối năm ngoài rằng lạm phát sẽ giảm xuống mức trung bình 2,4% vào năm 2023 và đạt mức 1,8% năm 2024.

Nguồn: Báo Đầu tư