Lạm phát ở Mỹ hiện đang giảm về gần hơn với mục tiêu 2% mà ngân hàng trung ương nước này đề ra. Tuy nhiên, đối với nhiều người Mỹ, giờ chưa phải là lúc ăn mừng bởi ảnh hưởng tích tụ của lạm phát trong thời kỳ hậu đại dịch Covid-19 đã đẩy chi phí sinh hoạt tăng cao tới mức trở thành gánh nặng lớn đối với họ.

Trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng đang diễn ra, cả Phó tổng thống Kamala Harris và cựu Tổng thống Donald Trump đều tìm cách gây ấn tượng với cử tri bằng lời hứa giảm lạm phát. Tuy nhiên, một số chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng chủ trương kinh tế của cả hai ứng cử viên - bao gồm kế hoạch kinh tế sơ bộ mà bà Harris công bố mới đây, và các tuyên bố liên quan đến kinh tế mà ông Trump đã đưa ra trong những tháng gần đây - đều có thể đẩy giá cả ở Mỹ tăng cao hơn. Thậm chí, trong trường hợp ông Trump tái đắc cử, giá cả còn có thể tăng cao hơn nhiều.

NỢ NẦN VÀ THÂM HỤT NGÂN SÁCH

Trao đổi với hãng tin CNN, nhà kinh tế trưởng Joe Brusuelas của công ty RSM US nhận định kế hoạch kinh tế của cả ông Trump và bà Harris đều có khả năng làm tăng thâm hụt ngân sách liên bang và tăng nhu cầu trong nền kinh tế, bao gồm thông qua tăng chi tiêu chính phủ và khiến thị trường lao động thắt chặt hơn. Tuy nhiên, vị chuyên gia cho rằng những dự định của ông Trump đi kèm nhiều rủi ro hơn.

“Cả lạm phát và rủi ro lạm phát cao kéo dài đều lớn hơn trong kế hoạch của ông Trump”, ông Brusuelas nói.

Một phân tích của Ủy ban vì Ngân sách liên bang có trách nhiệm (CRFB) cho thấy chính sách kinh tế mà bà Harris đề xuất có thể đẩy thâm hụt ngân sách liên bang tăng thêm 1,7 nghìn tỷ USD trong 1 thập kỷ và mức tăng này có thể lên tới 2 nghìn tỷ USD nếu chính sách nhà ở của bà trở thành vĩnh viễn. Phần lớn của những chi phí này, ước tính khoảng 1,2 nghìn tỷ USD, đến từ đề xuất của vị ứng cử viên Dân chủ về mở rộng chính sách Tín dụng thuế trẻ nhỏ (Child Tax Credit).

“Cả hai ứng cử viên đều đưa ra đề xuất chính sách kinh tế có khả năng gây thâm hụt ngân sách. Thâm hụt tăng trong ngắn hạn đồng nghĩa áp lực lạm phát lớn hơn, dẫn tới người dân sẽ chứng kiến giá cả tăng ở cửa hàng thực phẩm, trạm bơm xăng, trong nhà của họ, hoặc đồng nghĩa Cục Dự trữ Liên bang (Fed) phải cắt giảm lãi suất chậm hơn”, Phó chủ tịch cấp cao Marc Goldwein của CRFB nói với CNN.

Một phân tích khác từ tổ chức Tax Foundation ước tính các khoản trợ cấp thuế và việc mở rộng các chương trình liên bang mà bà Harris đề xuất có thể tiêu tốn hơn 2 nghìn tỷ USD chi phí trong vòng 10 năm.

Về phần mình, ông Trump -cho đến nay vẫn chưa công bố kế hoạch kinh tế chi tiết như bà Harris. Tuy nhiên, phân tích trước đây của CRFB về những đề xuất mà ứng cử viên Cộng hòa này đưa ra về xóa thuế phúc lợi An sinh xã hội cho thấy kế hoạch sẽ tiêu tốn từ 1,6-1,8 nghìn tỷ USD trong thời gian đến năm 2035.

“Nợ liên bang lớn hơn, cả trong ngắn hạn và dài hạn, đồng nghĩa với lãi suất cao hơn… và đó thực sự là một vấn đề đối với Chính phủ, vì tiền trả lãi nợ vay hiện đang là khoản chi lớn thứ hai của Chính phủ, lớn hơn cả chi cho chương trình Medicare hay chi cho quốc phòng”, ông Goldwein nói.

Phần trọng tâm trong kế hoạch kinh tế của bà Harris là làm cho nhà ở có giá cả phải chăng hơn. Kế hoạch này được xây dựng dựa trên đề xuất của Tổng thống Joe Biden, bao gồm xây dựng 3 triệu đơn vị nhà ở mới, hỗ trợ trả trước và tín dụng thuế cho người mua nhà lần đầu. Trao đổi với CNN, một số chuyên gia kinh tế cho rằng những nỗ lực tăng nguồn cung nhà ở sẽ giúp giải tỏa nút thắt hiện tại trên thị trường bất động sản Mỹ - một nguyên nhân khiến giá nhà và lạm phát tăng cao. Tuy nhiên, các chuyên gia tỏ ra dè dặt hơn với những nỗ lực kích thích nhu cầu mua nhà mà bà Harris đưa ra.

Giáo sư chính sách công và kinh tế Justin Wolfers của Đại học Michigan phát biểu: “Vấn đề hiện nay là có quá nhiều người muốn mua nhà và có quá ít nhà để mua. Giải pháp cho vấn đề đó là không cấp thêm tiền cho người muốn mua nhà”.

CHÍNH SÁCH THUẾ VÀ NGƯỜI NHẬP CƯ

Một cú huých lạm phát tiềm tàng khác là việc mở rộng tín dụng thuế trẻ em - một cách bơm thêm tiền vào ví của người dân. Tuy nhiên, trong đại dịch Covid-19, việc gia hạn tín dụng thuế dành cho trẻ em đã giúp các gia đình trang trải chi phí chăm sóc trẻ em và chi phí sinh hoạt, đồng thời giúp giữ chân họ trong lực lượng lao động - theo nhà kinh tế học Michelle Holder của Đại học John Jay ở New. Bà Holder cho rằng có một câu hỏi được đặt ra ở đây là chính phủ liên bang sẽ phải chi bao nhiêu để đưa việc cắt giảm thuế này trở thành một chính sách vĩnh viễn.

Trong số những chủ trương kinh tế mà ông Trump đưa ra, có kế hoạch tăng thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu, gia hạn chương trình cắt giảm thuế mà ông đưa ra vào năm 2017, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp xuống sâu hơn, siết chặt kiểm soát người nhập cư, trục xuất số lượng lớn người nhập cư trái phép, và mở rộng hoạt động khoan tìm, khai thác dầu khí trong nước.

Trong một lá thư ngỏ hồi tháng 6, một nhóm gồm 16 nhà kinh tế đoạt giải Nobel đã phát đi cảnh báo rõ ràng rằng các ý tưởng kinh tế của ông Trump - đặc biệt là việc tăng thuế quan đối với Trung Quốc và các đối tác thương mại quốc tế, gia hạn chương trình cắt giảm thuế năm 2017 và cắt giảm thêm thuế suất thuế doanh nghiệp - sẽ không chỉ khiến lạm phát bùng trở lại, mà còn có “tác động tiêu cực đến vị thế kinh tế của Mỹ trên thế giới và gây bất ổn cho nền kinh tế trong nước của Mỹ”.

Nói về rằng các kế hoạch kinh tế của của ông Trump, đặc biệt là việc áp thuế 20% đối với hàng nhập khẩu, bà Harris cho rằng những biện pháp này sẽ khiến chi phí của một gia đình Mỹ điển hình tăng thêm 3.900 USD mỗi năm.

Con số 3.900 USD mà bà Harris đưa ra  đến từ tổ chức Center for American Progress Fund. Một phân tích khác của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson ước tính rằng các đề xuất thuế quan của ông Trump sẽ khiến một hộ gia đình có thu nhập trung bình điển hình ở Mỹ tiêu tốn thêm ít nhất 1.700 USD/năm.

Bức thư của các nhà kinh tế đoạt giải Nobel không đề cập đến đề xuất siết kiểm soát người nhập cư của ông Trump. Tuy nhiên, giới chuyên gia đã cảnh báo rằng ý định trục xuất 15-20 triệu người nhập cư trái phép mà ông Trump đưa ra có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho thị trường lao động Mỹ sau khi thị trường này đã trở lại được với trạng thái bình thường sau khi vượt qua cú sốc cung-cầu việc làm do đại dịch gây ra.

Các nhà kinh tế cho rằng với một lượng lớn lao động nhập cư bị trục xuất, các doanh nghiệp sẽ buộc phải tăng lương và giá cả. Ngoài ra, nguồn lao động nhập cư dồi dào đã giúp thị trường lao động Mỹ phục hồi và tăng năng suất lao động, qua đó giúp giải tỏa bớt áp lực lạm phát.

Nguồn: TBKTVN